ફિલ્મ - "दो बदन"-भरी दुनिया में आख़िर दिल को

ફિલ્મી ગઝલ રસાસ્વાદ-શ્રેણી - ૬.

પ્રિય મિત્રો,

આજે આપણે સન ૧૯૬૬ ની, બોક્ષ ઑફિસ પર,અત્યંત સફળ ફિલ્મ `દો બદન`ની પ્રખ્યાત ગઝલ નો રસાસ્વાદ માણીશું.
આ ફિલ્મ, નિર્માતા - હુડા બિહારી, દિગ્દર્શક - રાજખોસલા, કથા-મસૂદ મસ્સદી, સંવાદ-વિરેન્ર્દ સિંન્હા, સ્ક્રિન પ્લે - જી.આર.કામથ. કલાકાર -મનોજકુમાર, આશાપારેખ, સિમી ગરેવાલ, પ્રાણ, મોહનચોટી,ધુમાલ,મનમોહન ક્રિશ્ના,ના સંવેદનશીલ અભિનયથી શોભે છે.

આ ફિલ્મની કથા એક એવા કૉલેજ બૉયની (વિકાસ-મનોજકુમાર) છે,જે ગરીબ પરિવારમાંથી આવે છે.તે કૉલેજના ક્લાસમાં કેવળ અભ્યાસના ઉદ્દેશ્યથી આવે છે,જેથી જે સારી નોકરી મેળવી,પિતાને સુખી કરી શકે. કૉલેજમાં વિકાસ, અમીર કૉલેજકન્યા આશાને (આશાપારેખ) મળે છે.થોડીઘણી ગેરસમજ બાદ,બંને પ્રેમની લાગણી અનુભવે છે.વિકાસના પિતા, કૉલેજની પરીક્ષા દરમિયાન જ, અવસાન પામતાં,તેમની અંતિમવિધીમાં જવાનું હોવાથી, વિકાસ પરીક્ષા આપી ના શકવાથી તેનો અભ્યાસ અધુરો રહી જાય છે.

આ જાણી આશાને ઘણૂં જ દુખ થાય છે, તે પોતાના પિતાને, વિકાસ માટે ભલામણ કરીને, નોકરી અપાવે છે. આશાના પિતા, તેનાં લગ્ન અશ્વિની (પ્રાણ ) સાથે કરાવવા ઈચ્છે છે,તેથી તે વિકાસ અને આશાના પ્રેમ અંગે જાણે છે, ત્યારે ઘણા જ દુઃખી થાય છે. વિકાસને રસ્તામાંથી હટાવવા,અશ્વિની, વિકાસનો રોડ ઍક્સિડન્ટ કરાવતાં, વિકાસ દ્રષ્ટિ ખોઈ બેસે છે. હવે , તે પોતાને, આશાને લાયક ન સમજતો હોવાથી, તે આશાને ફરીથી મળવાનું ટાળે છે. અશ્વિની,આશાને વિકાસના મૃત્યુના સમાચાર આપે છે. પિતાના દબાણથી આશા અશ્વિની સાથે લગ્ન તો કરે છે, પણ છેવટે સચ્ચાઈ જાણે છે ત્યારે આશા અને વિકાસ બંન આખરી ક્ષણોએ, મિલન થયા વગર જ એકસાથે મૃત્યુ પામે છે, છેલ્લે અશ્વિનીને પોતાના દુષ્કૃત્ય પર પસ્તાવો થાય છે, પરંતું ત્યાં સુધીમાં,ઘણું મોડું થઈ ગયું હોય છે.

આ ફિલ્મ માટે સિમી ગરેવાલને , ફિલ્મફૅઅરનો, `બેસ્ટ સપોર્ટિંગ ઍક્ટ્રેસ` ઍવોર્ડ મળ્યો હતો, ઉપરાંત ફિલ્મફૅઅર ઍવોર્ડ માટે,બેસ્ટ મ્યુઝિક ડાયરેક્ટર - રવિ, બેસ્ટ ગીત, `નસીબમેં જીસકે જો લીખા થા`, માટે ગીતકાર - શકિલ બદાઈયુની તથા `લો આ ગઈ ઉનકી યાદ` ગીત માટે બેસ્ટ ગાયિકા તરીકે, સુશ્રીલતાજીનાં નામ નોમિનેશન્સ થયા હતાં.

દોસ્તોં,કથાવસ્તુ એકદમ ફિલ્મી છે,પરંતુ આ ફિલ્મની,એક સુંદર કવિતા જેવી માવજત અને કર્ણપ્રિય, ભાવવાહી ગીત-સંગીતને કારણે ફિલ્મ હીટ રહી હતી.
ચાલો, માણીએ આ ફિલ્મની સુંદર ગઝલ. આશા છે આપને જરુર ગમશે.

ફિલ્મ - "दो बदन"


" भरी दुनिया में आख़िर दिल को समझाने कहाँ जाएँ ?"

દિગ્દર્શક - રાજખોસલા
સંગીત - રવિ.
ગીત - શકીલ બદાયુની.
ગાયક - મોહમ્મદ રફી.

જાતિ -સંપૂર્ણ, આરોહ-અવરોહ ( શુદ્ધ સ્વર ) - ષડજ,પંચમ,મધ્યમ
(કોમળ સ્વર) - રિષભ,ગાંધાર,ધૈવત,નિષાદ.

"दो बदन"

भरी दुनिया में आख़िर दिल को समझाने कहाँ जाएँ ?
मुहब्बत हो गई जिनको, वो दीवाने कहाँ जाएँ ?

लगे हैं शम्मा पर पहरे, ज़माने की निगाहों के।
जिन्हें जलने की हसरत है, वो परवाने कहाँ जाएँ ?

सुनाना भी जिन्हें मुश्किल, छुपाना भी जिन्हें मुश्किल ।
ज़रा तू ही बता ऐ दिल ! वो अफ़साने कहाँ जाएँ ?

नज़र में उलझनें, दिलमें हैं आलम बेक़रारी का ।
समझ में कुछ नहीं आता, सुकूँ पाने कहाँ जाएँ ?

શબ્દાર્થઃ-
૧.हसरत -ઈચ્છા
૨.परवाने -પતંગિયાં
૩.अफ़साने - દિલની વાત.
૪.उलझनें - મૂંઝવણ.
૫.बेक़रारी -બેચેની.
૬. सुकूँ - મનની શાંતિ.

રસાસ્વાદ.

भरी दुनिया में आख़िर दिल को समझाने कहाँ जाएँ ?
मुहब्बत हो गई जिनको, वो दीवाने कहाँ जाएँ ?

હે પ્રિયે, સત્યની સાક્ષીએ કરેલા, પ્રેમ અને પ્રેમીઓની આદિ-અનાદી કાળથી દુશ્મન એવી આ ભીડભાડ ભરેલી દુનિયામાં,
હું મારા પવિત્ર પ્રેમથી તરબતર એવા દિલને સમજાવવા ક્યાં જાઉં ..!!
જેણે સાચા હ્યદયથી પ્રેમ કર્યો છે,તેવા પ્રેમીઓને દુનિયા પાગલ કહે છે,
તુંજ મને કહે આવા,આવા પાગલ પ્રેમી ક્યાં જાય ?

लगे हैं शम्मा पर पहरे, ज़माने की निगाहों के।
जिन्हें जलने की हसरत है, वो परवाने कहाँ जाएँ ?

દુનિયાની નજરમાંથી પ્રેમ છૂપાવી શકાતો નથી,આ નજર કાતિલ રુપ ધારણ કરી,
મારી પ્રિયા ઉપર, ચોકીપહેરો ભરે છે.પણ પ્રેમની, આ પવિત્ર જ્વાળામાં સ્વાહા થઈને પણ,
પ્રેમની આબરુ જાળવનારા પતંગા ક્યાં જાય?

सुनाना भी जिन्हें मुश्किल, छुपाना भी जिन्हें मुश्किल ।
ज़रा तू ही बता ऐ दिल ! वो अफ़साने कहाँ जाएँ ?

મારા હ્યદયની વ્યથા માત્ર તને કહી શકાય તેમ છે.
પરંતુ, પ્રિયે તારા ઉપર તો જમાનાએ પાબંદી મૂકી છે,
મારું દિલ પ્રેમની અનેક ઉર્મીઓને વ્યક્ત કરવા તને શોધે છે.
હું નથી તેને છુપાવી શકતો કે નથી,તેને વ્યક્ત કરી શકતો.
હવે હે દિલ તું જ બતાવ હું આ પ્રેમની ઉર્મી-કથા ક્યાં જઈને વ્યક્ત કરું?


नज़र में उलझनें, दिलमें हैं आलम बेक़रारी का ।
समझ में कुछ नहीं आता, सुकूँ पाने कहाँ जाएँ ?

મારા દિલમાં,આપણા પ્રેમના ઐક્ય અંગે,સફળતા અંગે,નિષ્ફળતા અંગે,અનેક શંકા છે.
આ શંકાઓ આખા જગતને મારી નજરમાં સાફ-સાફ દેખાય છે.
મને દિલ-મનની બેચેનીએ ક્યાંયનો નથી રાખ્યો,હું સમજી નથી શકતો,
મારી જિંદગી માં ક્યાં જઈને હું શાંતિ મેળવું.

મિત્રો,આ સરળ ભાવવાહી ગઝલને શ્રીરફીસાહેબે પોતાના કંઠના કામણથી એવી રજૂ કરી છેકે,
તેને વારંવાર માણવાનું મન થાય,તેનું ફિલ્માંકન પણ એટલું જ અસરકારક હતું.

માર્કંડ દવે.Dt.19-12-2009.