Tuesday, December 14, 2010

પ્રેમ, કસરત કે કરતબ?

પ્રેમ, કસરત કે કરતબ?

" શિશિર  કંપાવે  હાડ  ત્યાં,  નજરસ્પર્શે   કાંપી રહ્યો,
  પ્રિત    લડાવે  લાડ  ત્યાં,  ક્ષુધાસંસર્ગે  ટાંપી રહ્યો..!!
  એક  તરફ  વહે  સમીર  કાતિલ  વહેતી  વળી   તું ?
  થયો છિન્ન ઝાકળ સમ હુંજ, ચોતરફ મને છાંટી રહ્યો..!!"


===========

પ્રિય મિત્રો,

" તારી ભાભી હવે મને પહેલાં જેવો પ્રેમ કરતી નથી.", એક મિત્રના દાંપત્યજીવનમાં તિરાડ પડી, તેને મળ્યો ત્યારે અત્યંત ઉદાસ ચહેરે તેણે, પોતાની પત્ની વિષે, મારી સમક્ષ ફરિયાદ કરી.

મને નવાઈ લાગી,તેને મેં પૂછ્યું" પણ, યાર..!! પ્રિયાભાભી સાથે, તારાં તો પ્રેમલગ્ન છેને?"

"તેથી શું?" મિત્રએ હવે રડમસ અવાજે કહ્યું," પ્રિયાની મુગ્ધાવસ્થામાં, અનેક કરતબ આચરીને અમે બંનેએ પ્રેમલગ્ન કર્યાં, પ્રેમને જાળવવા હવે મારે એકલાએજ કસરત કરવાની?"

મારા મિત્રના શબ્દોની કરતબી કસરતથી હું કંટાળ્યો, પૂછ્યું, " પણ થયું છે શું?"

" અરે,યાર..!! કોઈ મૉલમાં સસ્તા ડ્રેસ-સાડીઓનું સેલ છે.મેં તેને પગારની તારીખ સુધી રોકાઈ જવા જણાવ્યું, તેમાં સામાન્ય વાતચીતે ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરી લીધું. મને તો સમજ નથી પડતી હવે હું  શું કરું?"

મારી ( હતી તેટલી..!! ) કુશાગ્રબુદ્ધિનો અપ્રતિમ પરિચય દર્શાવવાની તક ઝડપી લેતાં, મિત્રને મેંઅમૂલ્ય સલાહ આપી," દોસ્ત, રૂપિયા તો હાથનો મેલ છે મેલ, સહુથી પહેલાં, પ્રેમને સાચવી લેવાનો..!!"

મારી કુશાગ્ર બુદ્ધિઆંક ઉપર શંકા કરતી નજરે મારી સામું જોઈને, મિત્રએ અસહમતી દર્શાવતા સ્વરે કહ્યું," ડ્રેસ અને સાડીનું સેલ, તે મૉલમાં સંઘરેલો મેલ (કચરો જ ?)  કહેવાય  કે નહીં? રૂપિયાનો મેલ આપીને, બદલામાં રસ્તાનો મેલ સસ્તામાં ઘરમાં ઘાલવાનો?"

મિત્રના પ્રેમનું ઝડપથી પૅક-અપ, સૉરી..!! પૅચ-અપ થાય તેવી `મનોમન` શુભેચ્છા પાઠવતો, મેં તેનો પીછો છોડાવ્યો,. પરંતુ મારા અવળચંડા મનના વિચાર- તરંગોએ  મારો પીછો ન છોડ્યો.

કોઈ સુપ્રસિદ્ધ ચિંતકની અદાથી, મારો હાથ કોણીએથી વાળી, આંગળીથી દાઢીને ટેકો  આપતો હું, અત્યારે વિચારું છુંકે,  પ્રેમ શું  છે,   કરતબ   કે   કસરત   છે?

અહીં લેખના મથાળે ઉલ્લેખાયેલા આપણા નાયક મિત્રએ એક મુગ્ધાને, પોતાના લટુડાંપટુડાંથી મુગ્ધ કરીને, લગ્નની વેદી - અગ્નિમાં પ્રેમની આહુતિ આપીને, પ્રિયાને પામી તો લીધી પરંતુ, ખરેખર સુંદર જીવન કલ્પનાનો ક્ષણભંગૂર પરપોટો `ફટ` ફૂટી જતાં, વાસ્તવિકતાની જમીન પર બંને ધડામ દઈને, ઢાંઢાં ભાંગે તેવી રીતે પછડાયાં..!! પરિણામ? દરરોજનો કંકાસ..!!

કોઈને સવાલ થશે, મુગ્ધા એટલે કોણ? - જેને જુવાની તરતની ફૂટી હોય એવી, યૌવનમાં પ્રવેશતી પણ ભોળી અને રતિમાં થોડી ઓછી સમજણ ધરાવતી, પ્રેમઘેલી, મુગ્ધ સ્ત્રીને મુગ્ધા કહે છે તથા મુગ્ધાનાં પાંચ લક્ષણ મનાય છે. ૧ કમનીય વય, ૨. ઉભરાતો કામ, ૩. રતિમાં પ્રતિકૂલપણું, ૪. ક્રોધમાં કોમળતા અને ૫. મૂંઝવતી લજ્જા.

વિશ્વામિત્ર અને મેનકાથી ઉત્પન્ન થયેલી બાલિકા શકુંતલાની કથાથી કોઈ સાહિત્ય રસિક અજાણ હોઈ શકે?

મહાભારત આદિપર્વમાં એની કથા છેકે, સોમવંશી પુરુકુલોત્પન્ન દુષ્યંત રાજા મૃગયા કરતો હતો ત્યાં  તેણે ત્યાં શકુંતલાને એકલી જોઈ અને તે અત્યંત સ્વરૂપવતી હોવાથી તે કામબુદ્ધ થયો જેથી તેની સાથે ગાંધર્વ વિવાહ કર્યો. ટૂંક સમયમાંજ  તેને પોતાના સ્વગૃહે  લઈ જવાનું  વચન આપી રાજા પોતાને નગર ગયો. આ તરફ પૂર્ણ માસે શકુંતલાને એક પુત્ર સાંપડ્યો, જેનું નામ ઋષિએ `ભરત` રાખ્યું અને ઋષિ કણ્વએ શકુંતલાને પુત્ર ભરત સહિત, તેને હસ્તિનાપુર મોકલી. દુષ્યંત રાજાએ તેને ઓળખી પરંતુ શરમને કારણે એમને સ્વીકારવાની ના પાડી. જોકે, શકુંતલાએ ઘણી આજીજી કરી, પણ દુષ્યંતે સાંભળી જ નહિ. છેવટે આકાશવાણી થઈ કે રાજા, આ તારી સ્ત્રી અને તારો પુત્ર છે. તેનો અંગીકાર કર. આકાશવાણી સાંભળી રાજાએ પુત્ર સહિત શકુંતલાનો સ્વીકાર કર્યો. કાલિદાસે દુષ્યંત શકુંતલાના વૃત્તાન્ત આધારિત `શાકુંતલ`  નાટક રચેલું છે.

આપને સવાલ થાય છેને કે, બલૂન જેવો તકલાદી, પ્રેમ કરીને પ્રિયાઓને તરછોડનારા, પ્રેમ ભ્રમર, આધુનિક દુષ્યંત બલૂનરાજાઓથી બચવા, ભોળી (?) મુગ્ધાઓના હિતેચ્છુઓએ શું કરવું?

" નવી પરણેલી મુગ્ધાને જેમ ચતુર નાયક વશ કરે છે અને મુગ્ધાનો રસ વધારે તે પ્રકારેજ બાળકની બુદ્ધિને પણ કેળવવાની છે." –સરસ્વતીચંદ્ર.

આવી મુગ્ધાઓને, બાળપણથીજ સારાનરસાના ભેદ તથા પાકી સમજ સંસ્કાર આપવામાં આવે તે જરૂરી છે. આ  બાબતમાં કદાચ ઓગણીસમી-વીસમી સદીના અંત  સુધી, મુગ્ધાઓના હિતેચ્છુઓ, સમય અને સંજોગ પ્રમાણે સદૈવ જાગૃત હતા. હવે તેમ હહી શકાય તેમ નથી?

એક યુવાસભામાં, મને એક યુવાન કહે, " શું અંકલ તમેય, એકલા પુરૂષોનો વાંક કાઢો છો ..!! જાણો છો, મુગ્ધાનો એક અર્થ કામિની પણ થાય છે? તો કામિનીના `ક` સાથે, કામિની એટલેકે મુગ્ધાના સ્વભાવમાં રહેલી અનિશ્ચિતતાને સરખાવો. કામિનીનો `ક` = કેમ? કોણ? ક્યારે? ક્યાં? કેવીરીતે? કોના થકી? કેટલો સમય? કેટલીવાર? બેવફૂફ બનતો હોય છે, તેની તમને ખબર છે?"

જોકે, આ યુવાનના `ક`કારના કકળાટનો, હું હજી ઉત્તર આપું, ત્યાંતો એક માથાફરેલ યુવતી બોલી ઉઠી," પ્રેમ  ભમરાઓએ બેવફૂફ બનવું પડે, કારણકે આજના યુગમાં, ભોળપણ ત્યજીને, કામિની શકુંતલાઓએ, માઁ કાલિકાનું રૂપ ધારણ કર્યું છે..!!"

પ્રેમ પામવાનાં આધુનિક કરતબની નિષ્ફળ  કસરતને કારણેજ હવે યુવાધન પ્રેમ મૉલમાં બારેમાસ યોજાતા `સેલ`ના `મેલ`થી  ટેવાઈ ગયું હોય તેમ લાગે છે, તેથીજ, " તું નહી ઓર સહી,ઓર નહી ઓર સહી..!!" જેવા સૂત્રને સહુએ આત્મસાત કર્યું હોય તેમ દીસે છે.

નવાઈ એ છેકે  આવા સેલના મેલ, પાછા તમામ મનોરંજન ચેનલ પર,  લૉયલ્ટી ટેસ્ટના અને ફાલતુ સિરિયલોના ગળચટ્ટા  કથાનકના મસાલા સ્વરૂપે, આપણી  સમક્ષ પીરસાતા રહે છે?

એકવાર પ્રેમમાં મગ્ન એક પ્રેમિકાએ પ્રેમીને લાડમાં કહ્યું," કાશ..!! તું કોઈ ડેઈલી અખબાર હોતતો, હું કાયમ તારું સાનિધ્ય અનુભવત..!!"

પ્રેમીએ પ્રેમથી ઠંડા કલેજે ઉત્તર આપ્યો," હું તારા માટે ઈશ્વરને પ્રાર્થના કરીશ, દરરોજ તાજા અખબારની મનેય આદત પડી ગઈ છે..!!"

મોટાભાગે, સમાજથી વિરૂદ્ધ જઈને, પ્રેમલગ્ન કરનારા,જાણે મોટી ધાડ મારતા હોય તેમ, પ્રેમ મૉલના `સેલ`માંથી `મેલ` (કચરો?) પકડી લાવી, તાબડતોબ લગ્નની નોંધણી કરાવી આવે છે પરંતુ, બાદમાં આજ  કપલ, આખી જિંદગી લગ્નના સર્ટિફીકેટમાં, `ઍક્સ્પાયરી ડેટ`નું ખાનું શોધ્યા કરે છે..!! 

એક કૉલેજિયન યુવામિત્રએ, મારી સમક્ષ તેણે આવડ્યું તેવું રચેલું સ્વરચિત મુક્તકનું પઠન કર્યું હતું તે યાદ આવે છે,

" કૉલેજ વગરની લાઈફ નકામી,
  વાઈફ વગરની લાઈફ નકામી,
 વાઈફના હાથમાં નાઈફ નકામી,
 કૉલેજમાં પસંદ કરેલી વાઈફ? 

 સાવ  નકામી .. સાવ  નકામી..!!"

તમને ન  આવ્યુંને? મનેય હસવું ન`હોતું આવ્યું. જોકે, મને મનમાં એક  સવાલ જરૂર થયો હતો, "આ અડબંગ આટલું ઉચ્ચકક્ષાનું જ્ઞાન, પોપટની માફક માત્ર રટ્યા કરશેકે તેના જીવનમાંય ઉતારશે?"

સમાજમાં કેટલાય લગ્નનામની સંસ્થામાં વિશ્વાસ નહીં ધરાવનારા યુવક-યુવતીઓ માટે, લીવ ઈન રીલેશનશીપના દરવાજા ખુલ્યા હોય તેમ, તેવાં કપલ્સના સહજીવનના સફળ-નિષ્ફળ અનુભવોના કિસ્સાઓ, છાશવારે અખબારોમાં છપાતા રહે છે.

લીવ ઈન રીલેશનશીપના સમર્થક એવા, કેટલાક યુવામિત્રોના મત મુજબ, તેઓને લગ્નપ્રથા અંગે કોઈજ વિરોધ નથી, પરંતુ, ઘણીવાર કોઈપણ કારણસર, બે પાત્ર દરમિયાન, અણબનાવ કે  છૂટાછેડા-તલાકની સ્થિતિમાં, જીવનનો વેડફાતો અમૂલ્ય સમયગાળો, અણગમતા પાત્ર સાથે, અણગમતા સંજોગોમાં, પોતાની માનસિક શાંતિના ભોગે, કમને જિંદગી પસાર કરી, બંનેનું જીવન બરબાદ કરવું તેના કરતાં, લીવ ઈન રીલેશનશીપ દ્વારા જેતે પાત્રની સંપૂર્ણ ઓળખ મેળવી, બંનેને સબંધ ફાવે, આજીવન નભે તેમ લાગે તોજ લગ્ન કરવાનો નિર્ણય કરવો, તેવી પ્રથા કાયમ થાય તે સામે, સમાજને કોઈ વાંધો વિરોધ, શામાટે  હોવો જોઈએ?

આપને યાદ હશેજકે, આપણે બાળપણમાં સાત પથ્થર કે દેશી નળીયાંના ટૂકડા એકબીજા પર,ગોઠવીને, દડો મારી પાડી દેવાની,`સત્તોડીયા`ની રમત રમ્યા હોઈશું..!! તે ઉપરાંત,  ઍન્ડી ગોલ્ડ્સવર્થી, ડૅવ ગોર્મેન, બીલ ડૅન, ક્રિસ્ટૉલવ, ગિલ્સ કેરૉટ, જેવા અનેક નામી કલાકારોએ, કોઈપણ ઍડહેસિવ વગર, એકમેક પર ગોઠવેલા પથ્થર દ્બારા રચાયેલ, `Rock balancing  art` આપે  જરૂર માણી હશે. 

મને ઘણીવાર સવાલ એ થાય છેકે, આવા નિર્જિવ પથ્થર, જો કોઈજાતના ઍડહેસિવ વગર, એક્મેકના આધારે, એકમેકના સહકારથી, પોતાનું બૅલેન્સ જાળવી, સબંધોનું અદભૂત શિલ્પ રચી શકે છે તો, સજીવ નરનારી કે માનવજાતના સબંધોના બેલેન્સમાં, એવી તે  શું ખામી હશેકે, લગ્નસંસ્થાની સફળતા વિષે, આજે સવાલ ઉઠી રહ્યા છે?

મનોરંજનની ચેનલ `ઈમેજીન` પર આવતી, નિર્માતા રાકેશ પાસવાન અને નિખિલ સિંહાની સિરિયલ," બાબા,ઐસો વર ઢૂંઢો`માં ઠીંગણીં કન્યા `ભારતી`  (Juhi Aslam), જેની ઉંચાઈ માત્ર 3`.5"  જેટલી છે, તેને પરણ્યા બાદ સતત ઉદાસ અને અસમંજસમાં રહેતા હીરો `મુરલી`ને જોઈ અમારા ચંપક જાસૂસ જણાવે છે  કે, " યાર..!! ઘણા પરણેલાં પુરૂષોના મતે પત્નીથી મોટી મુસીબત જીવનમાં કઈ હોઈ શકે? પણ આ સિરિયલમાં મુરલીના ભાગ્યમાં, ફક્ત સાડા ત્રણ ફૂટની, કદમાં સાવ નાની ગણાય તેવી મુસીબત, તેની સાથે લગ્ન કર્યા બાદ, સહુથી મોટી મુસીબત સાબિત થશે, તેની મુરલીને ખબર હતી?"

વારંવાર પૈસા માંગતી, વાઈફથી કંટાળેલા કોઈ ભાઈએ ક્રોધે ભરાઈને, તેની કર્કશા, લાલચુ પત્નીને કહ્યું," તારી મુસીબતથી પીછો છૂટતો હોય તો, તારી સાથે રહેવું તેના કરતાં, હું મરી જઈને નર્કમાં રહેવાનું વધારે પસંદ કરીશ."

અકડુ પત્નીએ જવાબ વાળ્યો," હું તો તમે ઉપર નર્કંમાં જાવ ત્યારેય દર પાંચ મિનિટે ફોન કરીને તમારો પીછો કરીશ, નથી જાણતા? નર્કથી નર્કમાં  કૉલ ફ્રી હોય છે..!!"

આપણા સમાજમાં જમાઈનું સાસરીમાં ખૂબ માન જળવવાની પ્રથા છે,મોટાભાગે પ્રેમના ભંગાણમાં (ઝઘડામાં) સાસુ હંમેશા પોતાની દીકરીનો પક્ષ લઈને જમાઈને અને સમદુઃખીયા સસરા બીતાં-બીતાં જમાઈનો પક્ષ લઈ દીકરીને સમજાવતા હોય છે. પણ છેલ્લે સસરા પણ સાસુથી (પોતાની પત્નીથી) ડરીને જમાઈને જ્ઞાન કરાવે છેકે, લગ્નનાં આટલાં વર્ષ બાદ ઝઘડવાનું ન હોય"

ટૂંકમાં, પ્રોડક્ટની વૉરંટી ખતમ થઈ ગઈ છે, જેને માટે મેન્યુફેક્ચરર જવાબદાર નથી. તમે જાણોને તમારું નસીબ જાણે..!!

જોકે, અમારા કેશકર્તનાલયના પ્રોપ્રાયટરશ્રીને હું  મારા વાળ સાવ નાના કાપવાનું જણાવું ત્યારે તે મજાકમાં મને પૂછેકે
,"અંકલ, ઝઘડો થાય ત્યારે, આન્ટીના હાથમાં ન આવે તેટલા નાના?

દોસ્તોં, ભલે કોઈએ એમ કહ્યું હોય કે, સવારે તાજામાજા જાગવા માટે, રાત્રે પથારીમાં સાથે ચિંતા લઈને ન સુઈ જાવ, પરંતુ તોય લોકો વાઈફને.........!!"


ચાલો ત્યારે, મોડી રાત થવા આવી છે. મારી ચિંતાનેય  હજુ  વધારે લાંબી કર્યા વગર, હુંય પથારીમાં લંબાવું?


આપની ચિંતા, આપના માથે..!! (હી..હી..હી..હી..!!)


બાય ધ વૅ, આપ વાળ સાવ નાના રાખો છો કે, ખેંચી શકાય તેવા?

માર્કંડ દવે. તા; ૧૩ ડીસેમ્બર ૨૦૧૦.

3 comments:

  1. " કૉલેજ વગરની લાઈફ નકામી,
    વાઈફ વગરની લાઈફ નકામી,
    વાઈફના હાથમાં નાઈફ નકામી,
    કૉલેજમાં પસંદ કરેલી વાઈફ?
    સાવ નકામી .. સાવ નકામી..!!"

    -Superb !!

    ReplyDelete
  2. Arvindji tamaro vyang lekh bahu gamyo..ane maza pan aavi vanchvaani...jo ke thodi-ghani asahmat pan chhu...!!
    pati bhale game tetli teni patni ni buraai kare pan ene pan andar thi khabar j hoy chhe ke ame banne ekbjiane sahan karie chhiye..!! tamne su lage chhe ke husbands swarg thi utrela gandharv hoy chhe?? Jara drashti zini rakhine josho to khyal aavse ke darek couple made for each other j hoy chhe ane darek ne pote jene layak hoy evu j patra male chhe..pachhi lagna kem nu nibhavavu e to darek ni sense ane sensibility par hoy chhe....Tamaru su kahevu chhe aa vise?
    Ketki Joshi

    ReplyDelete
  3. પ્રિય સુશ્રી કેતકી જોશીજી,

    આપના વિચારોનો હું આદર કરું છું તથા તેનું સમર્થન પણ કરું છું.

    આ કટાક્ષને, આપે સાવ હળવાશથી માણ્યો તે બદલ આપનો ખૂબ આભાર.

    માર્કંડ દવે.

    ReplyDelete

વરિષ્ઠ કલાકારોના સન્માન સમારંભની કેટલીક યાદગાર ક્ષણો.